Schaamte

Medelander
Kortgeleden was ik op bezoek bij een medelander. Aan het huis hangt een beveiligingscamera. De haag om de tuin is verwijderd en vervangen door een stenen muurtje waarop een stevige schutting gemonteerd staat, erbovenop nog een halve meter betongaas. De schutting is duidelijk hoger dan de regels voor de erfafscheiding toestaan. Als je het ziet, denk je in eerste instantie: wat is dit, maar okay het zal wel.

Goed Nederlands
De ontvangst is allerhartelijkst. Mijn medelander spreekt buitengewoon goed Nederlands. Regelmatig wordt hij hiervoor gecomplimenteerd. Dat is best bijzonder, want zijn familie woont al zeker 10-15 generaties in Nederland.

Beveiliging
De school waar zijn kinderen en kleinkinderen naartoe gingen en gaan, kun je niet zomaar binnenlopen. Nu moet je bij de meeste scholen aanbellen, maar op deze school kom je er niet zomaar in. Het hek is meer dan gemiddeld en er staat bewaking. Best bijzonder voor een school in Nederland

Reizen met het openbaar vervoer kan mijn medelander niet meer. Dat wordt ten stelligste afgeraden, niet doen! Iets dergelijks geldt voor bezoek of bijdragen aan officiële gelegenheden. Zonder persoonlijke beveiliging is dat niet meer mogelijk.

Betrokken
Je denkt: over wie gaat dit? Nou, niet over een celebebrity, een puisante rijkaard of de CEO van een multinational. Het is een betrokken medelander en zoals zovelen in ons land echtgenoot, vader, opa en maatschappelijk betrokken. Verstandig is hij ook, hij heeft veel gelezen en levenservaring opgedaan. Dat deelt hij graag uit.

Mijn medelander heeft echter een probleem, hij is Joods.

Schaamte
Ik schaam me. Ik schaam me collectief voor hoe wij als medelanders met elkaar omgaan, hoe we over elkaar spreken en hoe we dit laten gebeuren.

Ik moet er niet aan denken dat ik zo in Nederland zou moeten leven of dat mijn Turkse buurman dit zou overkomen, omdat hij toevallig Erdogan heet. En toch ... als je Jood bent, leef je blijkbaar in een andere werkelijkheid en gelden er voor jou andere normen dan voor de gemiddelde medelander.

Verlies
We leven inmiddels in een veelkleurig land. Dat heeft zeker zijn charme, maar brengt ook een grote complexiteit met zich mee. De samenleving fragmenteert, verliest haar identiteit en daarmee ook wat ons bindt. Onze belevingscultuur maakt dat we meer voelen dan denken en ons baseren op feiten, op hoor en wederhoor. Het gevolg is dat we in Nederland denken dat we overal kennis van hebben en overal iets van moeten vinden, ongeacht of we wel of niet goed geïnformeerd zijn.

Selectief
Het leidt er bijvoorbeeld toe dat we onze Joodse medelanders wegzetten en verantwoordelijk maken voor wat elders gebeurt. Dat doen we heel selectief, want wie houdt onze Turkse medelanders verantwoordelijk voor de wijze waarop de regering daar omgaat met de oppositie of bijvoorbeeld delen van Noord-Syrië bezet houdt? En wie maakt Eritrese statushouders verantwoordelijk voor de misstanden in hun thuisland. Dat doet niemand toch?

Maar wat kun je verwachten als mensen binnen hun eigen bubbel leven, maar weigeren of onvermogend zijn hier buiten te treden? Dan is het makkelijk scoren met grote woorden, zoals genocide of wat dan ook. Wie het hardst roept, lijkt gehoord te worden en een groot deel van onze politici en bestuurders doet hieraan mee. Nee, ze roepen niet, maar verschuilen zich achter de vrijheid van meningsuiting of hullen zich in holle frasen, maar laten uitsluiting intussen wel gebeuren.

Opvoeden
Ik schaam me inmiddels behoorlijk voor een deel van mijn medelanders. Tegelijk motiveert het me enorm om met onze lesmethoden het verschil te maken. Daarin maken we leerlingen duidelijk waarom we soms met elkaar botsen en dat dit bijvoorbeeld te maken heeft met culturele verschillen, gebrek aan historische en feitelijke kennis, maar ook gewoon gebrek aan respect. Onderwijzen is dus opvoeden en opvoeden is onderwijzen. Onze kinderen hebben er recht op.

Opstaan
Ik weiger me neer te leggen bij uitsluiting van wie dan ook. Verschillen mogen er zijn en als het niet schuurt, gaat het ook niet glanzen. Maar uitsluiting, beveiliging en scholen die op bunkers lijken, het is gewoon absurd.

Laten we opstaan en onze samenleving transformeren van een gepolariseerde naar een vredige samenleving, waar we echt samen-leven. In de bijbel geeft de apostel Paulus ons een goed advies: Doe niets uit eigenbelang of eigendunk, maar laat in nederigheid de een de ander treffelijker achter dan zichzelf. Laat eenieder niet alleen oog hebben voor wat van hem zelf is, maar laat een ieder ook oog hebben voor wat van anderen is. Verander de wereld en begin bij u zelf.